Βασικές έννοιες και κριτική αξιολόγηση δημοσιευμένων κλινικών μελετών και συστηματικών ανασκοπήσεων

Νίκος Πανδής DDS, MS, dr. med. dent., DLSHTM, PhD

Αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης, Ελβετία

Ιδιωτικό ιατρείο, Κέρκυρα

Περίληψη

Η συγκεκριμένη σειρά σεμιναρίων έχει σαν στόχο να εκπαιδεύσει τον κλινικό ιατρό στην κριτική αξιολόγηση δημοσιευμένων κλινικών μελετών και συστηματικών ανασκοπήσεων. Θα παρουσιαστούν οι αρχές της επιστημονικά τεκμηριωμένης ιατρικής και θα αναπτυχθούν οι βασικές αρχές σχεδίασης και αναφοράς των τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών (ΤΚΔ) και των συστηματικών ανασκοπήσεων (ΣΑ). Θα δοθεί έμφαση στα σφάλματα κατά την σχεδίαση και ερμηνεία της κλινικής έρευνας και θα ακολουθήσει πρακτική άσκηση που θα περιλαμβάνει κριτική αξιολόγηση δημοσιευμένων ΤΚΔ και ΣΑ.  Επίσης μπορεί να γίνει και πρακτική άσκηση στον υπολογιστή πάνω στις συστηματικές ανασκοπήσεις με τη χρήση του λογισμικού revman [εξαγωγή δεδομένων από μελέτες και meta-analysis] https://community.cochrane.org/help/tools-and-software/revman-5/revman-5-download

Σημείωση. Η παρουσίαση θα γίνει στα ελληνικά αλλά οι διαφάνειες και οι εργασίες προς αξιολόγηση θα είναι στην Αγγλική γλώσσα.

Παρακαλούνται όσοι επιθυμούν να παρακολουθήσουν τα  σεμινάρια να δηλώσουν συμμέτοχή μέχρι τις 17-9-2019 στη γραμματεία της ΙΧΕΚ τηλ. 2661039615 email info@ixek.gr 

Πρώτη Ενότητα

Κλινικές Δοκιμές 

Θα αναπτυχθούν:  

• Επιστημονική τεκμηρίωση στην ιατρική και επίπεδα επιστημονικής τεκμηρίωσης 

• Κατηγορίες κλινικών μελετών

• Η σημασία της χρήσης ομάδας ελέγχου (controls)

• Συστηματικό σφάλμα στις κλινικές δοκιμές(Bias)

• Συγχυτικοί παράγοντες και τυχαιοποίηση (Confounding and Randomization)

• Τυφλές δοκιμές και απόκρυψη διανομής (Blinding & allocation concealment)

• Πρόθεση για θεραπεία (intention-to-treat) και αναλύσεις σε-θεραπεία (per protocol analysis)

• Υπολογισμός μεγέθους δείγματος κατά την σχεδίαση των κλινικών δοκιμών 

• Ειδικοί σχεδιασμοί κλινικών δοκιμών  

• Όρια εμπιστοσύνης και τιμές p  (p-values) 

• Πολλαπλές μετρήσεις

• Αναλύσεις υπό-ομάδων

• Μέτρηση αλλαγής από τη βάση (Change from baseline)

• Συχνά λάθη στις κλινικές μελέτες

• Τι πρέπει να συμπεριλάβουμε στην συγγραφή μίας τυχαιοποιημένης κλινικής δοκιμής

• Η σημασία της οδηγίας CONSORT και της ακριβούς και διαφανούς αναφοράς των κλινικών δοκιμών

• Κριτική αξιολόγηση  δημοσιευμένων κλινικών δοκιμών εφαρμόζοντας τη γνώση από τα μαθήματα. Η αξιολόγηση θα γίνει διαδραστικά και με τη χρήση συγκεκριμένης φόρμας. 

Δεύτερη Ενότητα

Συστηματικές ανασκοπήσεις

Θα αναπτυχθούν:  

– Γιατί χρειαζόμαστε τις συστηματικές ανασκοπήσεις;

– Η δομή μιας συστηματικής ανασκόπησης

– Συστηματικό σφάλμα στις συστηματικές ανασκοπησεις (selection bias and publication bias, ετερογένεια) 

– Σύνθεση μελετών (meta-analysis)

– Ερμηνεία δενδρογράμματος (Forest plot)

– Κλινικές αποφάσεις και συστηματικές ανασκοπήσεις (GRADE)

– Κριτική αξιολόγηση  δημοσιευμένων συστηματικών ανασκοπήσεων

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Νίκος Πανδής αποφοίτησε από την Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (DDS)  και το μεταπτυχιακό πρόγραμμα Ορθοδοντικής του Ohio State University, ΗΠΑ από όπου απέκτησε την ειδικότητα της Ορθοδοντικης και Master’s of Science. 

Ολοκλήρωσε μια υποτροφία στην Κρανιοπροσωπική Ορθοδοντική στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, ΗΠΑ (fellowship). 

Απέκτησε διδακτορικό τίτλο (dr. med. dent.) στην ορθοδοντική εμβιομηχανική από το Πανεπιστήμιο της Βόννης, Γερμανίας.

Απέκτησε Master’s of Science στις κλινικές δοκιμές από το London School of Hygiene & Tropical Medicine, ΗΒ όπου και διδάσκει στο πρόγραμμα Master’s των κλινικών δοκιμών ως εξωτερικός συνεργάτης.

Διδακτορικό τίτλο (PhD) στην Επιδημιολογία από το τμήμα της Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Έχει δημοσιεύσει πάνω από 240 άρθρα σε ξένα περιοδικά σε τομείς των ορθοδοντικών υλικών, στις κλινικές δοκιμές και στην μεθοδολογία της έρευνας και έχει συγγράψει 2 βιβλία στην κλινική ορθοδοντική και την μεθοδολογία της κλινικής έρευνας αντίστοιχα. 

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=nikolaos+pandis

Είναι συνεργάτης έκδοσης (Associate Editor) στον τομέα του σχεδιασμού, μεθοδολογίας και ανάλυσης έρευνας στο  American Journal of Orthodontics and Dentofacial Orthopedics όπου και χειρίζεται τις υποβληθείσες τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές και στο ίδιο περιοδικό άρθρογραφεί πάνω στη μεθοδολογία της κλινικής έρευνας. 

Συνεργάτης στην Cochrane και στην ομάδα CONSORT.  

Είναι διπλωματούχος του American Board of Orthodontics.

Είναι αναπληρωτής καθηγητής στο ορθοδοντικό τμήμα του Πανεπιστημίου της Βέρνης της Ελβετίας και διατηρεί ορθοδοντικό ιατρείο στην Κέρκυρα.